Διαστάσεις Προσωπικότητας
Εξωστρέφεια
Ταση να ευχαριστούμε τους άλλους)
ευσυνειδησία
Νευρωτισμός
ανοιχτότητα στις νέες εμπειρίες
Είναι σημαντικό να αγνοήσουμε τους θετικούς και αρνητικούς συνειρμούς που αυτές οι λέξεις έχουν στην καθημερινή γλώσσα. Για παράδειγμα το να είναι κανείς ευχάριστος είναι προφανώς ένα πλεονέκτημα στο να επιτύχει και να διατηρήσει τη δημοφιλία του. Οι ευχάριστοι άνθρωποι είναι περισσότερο αγαπητοί από τους δυσάρεστους. Από την άλλη πλευρά το να είναι κανείς ευχάριστος δεν είναι χρήσιμο σε καταστάσεις που απαιτούν σκληρότητα και απόλυτα αντικειμενικές αποφάσεις. Η δυσάρεστοι χαρακτήρες μπορούν να κάνουν καταπληκτικούς επιστήμονες, Κριτικούς τέχνης η στρατιωτικούς. είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως κανένα από τα πέντε χαρακτηριστικά από μόνο του δεν είναι αρνητικό γνώρισμα είναι απλά γνωρίσματα όπου τα άτομα επιδεικνύουν σε ένα μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό.
Κάθε ένα από τα πέντε γνωρίσματα της προσωπικότητας περιγράφει αναφορικά με άλλους ανθρώπους την συχνότητα η την ένταση των αισθημάτων των σκέψεων και της συμπεριφοράς ενός ατόμου καθένας από μας Κατέχει όλα αυτά τα 5 γνωρίσματα σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό. Για παράδειγμα δύο άτομα μπορούν να περιγραφούν ως ευχάριστα. οι ευχάριστοι χαρακτήρες αρέσκονται να συμφωνούν με τους άλλους, αλλά υπάρχει σημαντική απόκλιση στο βαθμό που με τον οποίο συμμορφώνονται. με άλλα λόγια και τα πέντε γνωρίσματα προσωπικότητας παρουσιάζουν ένα συνεχές και δεν είναι οι ιδιότητες που ένα άτομο επιδεικνύει η όχι.
Εξωστρέφεια
Η εξωστρέφεια χαρακτηρίζεται από μία προφανής δέσμευση προς τον εξωτερικό κόσμο τα εξωστρεφή άτομα απολαμβάνουν να είναι με ανθρώπους, είναι γεμάτοι ενέργεια και πολύ συχνά βιώνουν θετικά συναισθήματα. Έχουν την τάση να είναι ενθουσιώδεις να κατευθύνονται προς τη δράση είναι άτομα που πολύ πιθανόν να λένε ναι και πάμε! σε κάθε ευκαιρία ενθουσιασμού. μέσα σε μια ομάδα τους αρέσει να μιλάνε, να αξιολογούν τους εαυτούς τους και να έλκουν την προσοχή των άλλων απέναντί τους.
Οι εσωστρεφείς αντιθέτως στερούνται της ενέργειάς του ενθουσιασμού και του επιπέδου δραστηριότητα στον εξωστρεφών ατόμων. Έχουν την τάση να παραμένουν σιωπηλοί, εύθραυστοι Και να αποδεσμεύονται από κάθε μορφής κοινωνικότητα. Η έλλειψη τους σε κοινωνική εμπλοκή δεν θα πρέπει να ερμηνευθεί ως ντροπαλότητα η κατάθλιψη. Οι εσωστρεφείς απλά χρειάζονται λιγότερα ερεθίσματα απ ότι οι εξωστρεφείς και προτιμούν να είναι μόνοι. η ανεξαρτησία των εσωστρεφών μερικές φορές εκλαμβάνεται λάθος ως μη φιλικότητα η αλαζονεία. Στην πραγματικότητα ένας εσωστρεφής που σημειώνει υψηλή βαθμολογία στην ευχαρίστηση την διάσταση της ευχαρίστησης, της φιλικότητας δεν θα αναζητήσει άλλους αλλά σιωπηλά θα γίνει ευχάριστος κάθε φορά που τον προσεγγίζουν οι άλλοι.
Τερπνότητα (Τάση να ευχαριστούμε τους άλλους)
η τερπνότητα αντανακλά ατομικές διαφορές στη έγνοια αναφορικά με τη συνεργασία και την κοινωνική αρμονία. τα άτομα με υψηλό βαθμό τερπνότητας προσδίδουν αξία στο να συμμορφώνονται με τους άλλους, κατά συνέπεια είναι πάντα συναινετικοί, φιλικοί γενναιόδωροι, έτοιμοι να βοηθήσουν αλλά και να συμβιβαστούν να συμβιβάσουν τα ενδιαφέροντά τους με αυτά των άλλων. Η τερπνότητα αυτών των ατόμων διαθέτει μια αισιόδοξη θέαση της ανθρώπινης φύσης. Πιστεύουν πως βασικά οι άλλοι άνθρωποι είναι έντιμοι και αξιόπιστοι.
Οι δυσάρεστοι (Disagreeable ) χαρακτήρες τοποθετούν το ενδιαφέρον για τον εαυτό τους παρά πάνω από το να συμβιβάζονται με τους άλλους. Γενικώς δεν νοιάζονται για την ευημερία των άλλων και κατά συνέπεια είναι πολύ απίθανο να κινηθούν προς το μέρος των άλλων ανθρώπων. Μερικές φορές ο σκεπτικισμός τους για τους άλλους τους κάνει να είναι καχύποπτοι, μη φιλικοί και χωρίς διάθεση συνεργασίας.
Η Συναινετικότητα είναι προφανώς πλεονέκτημα για την επίτευξη και την διατήρηση δημοφιλίας. Οι ευχάριστοι χαρακτήρες γίνονται περισσότερο αρεστοί απ ότι οι δυσάρεστοι. Από την άλλη πλευρά το να είναι κανείς ευχάριστος δεν είναι χρήσιμο σε καταστάσεις που απαιτούν σκληρότητα και απόλυτα αντικειμενικές αποφάσεις. Οι δυσάρεστοι χαρακτήρες μπορούν να κάνουν καταπληκτικούς επιστήμονες. Κριτικούς τέχνης η στρατιωτικούς.
ευσυνειδησία- Conscientiousness
Η ευσυνειδησία αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίον ελέγχουμε κανονίζουμε και κατευθύνουμε τις παρορμήσεις μας. (impulses)
Οι παρορμήσεις δεν είναι απαραίτητα κακές. Μερικές φορές οι χρονικοί
περιορισμοί μπορούν να απαιτούν για άμεση αντίδραση και το να αντιδράσουμε με
βάση την κυρίαρχη παρόρμηση μπορεί να είναι μια αποτελεσματική απόκριση, επίσης
και σε χρονικά διαστήματα εκτός της εργασίας η όταν διασκεδάζουμε το να
ενεργούμε αυθόρμητα και παρορμητικά μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστικό.
Ωστόσο πολλές φορές το να δρούμε με βάση τις παρορμήσεις μας μπορεί να μας οδηγήσει σε μπελάδες με πολλούς τρόπους: μερικές παρορμήσεις είναι αντικοινωνικές. Οι αντικοινωνικές πράξεις που αφήνονται χωρίς έλεγχο όχι μόνο μπορούν να βλάψουν άλλα μέλη της κοινωνίας αλλά και τον ίδιο τον δράστη αυτών των αντικοινωνικών πράξεων. Ένα άλλο πρόβλημα με τις παρορμητικές πράξεις είναι πως πολύ συχνά δημιουργούν άμεση Εφορία και ανταμοιβή αλλά ανεπιθύμητες μακροχρόνιες συνέπειες. Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών αποτελούν η υπερβολική διασκέδαση που μπορούν να οδηγήσουν στο να απολυθείς από την εργασία σου,να εκσφενδονίσεις μια προσβολή που προκαλέσει την διάλυση μιας σημαντικής σχέσης, ή να καταναλώνεις ναρκωτικά που προκαλούν ευχαρίστηση αλλά τελικά καταστρέφουν την υγεία. Η παρορμητική συμπεριφορά ακόμη και αν δεν είναι σοβαρά καταστροφική μειώνει την αποτελεσματικότητα ενός ατόμου με πολλούς και διάφορους τρόπους. Το να δρούμε παρορμητικά μας αποτρέπει από το να συγκρίνουμε εναλλακτικούς δρόμους δράσης κάποιοι από τους οποίους θα ήταν πιο σώφρονες απ ότι η παρορμητική επιλογή. Η παρορμητικότητα επίσης επιβραδύνει τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια πρωτοβουλιών που απαιτούν οργάνωση και συνέπεια βήμα υλοποίησης. Επομένως η επίτευξη, τα επιτεύγματα ενός παρορμητικού ατόμου είναι συνήθως, λίγα ελλιπή και ασυνεπή.
Η επιτομή της νοημοσύνης που δυνητικά ξεχωρίζει τα ανθρώπινα όντα από άλλες πιο πρωτόγονες μορφές ζωής είναι η ικανότητα να σκέφτονται για το μέλλον, τις μελλοντικές συνέπειες πριν δράσουν με βάση μια παρόρμηση. Η νοήμων δραστηριότητα και η επίτευξη μακροπρόθεσμων στόχων, η οργάνωση και ο σχεδιασμός αυτών των στόχων και η επιμονή κάποιων απέναντι στους στόχους που θέτουν και απέναντι στις βραχυχρόνιες παρορμήσεις συνιστούν την επιτομή της ευφυΐας. Η ιδέα πως η νοημοσύνη περιλαμβάνει τον έλεγχο των παρορμήσεων πολύ ωραία βρίσκει ως επιτομή τον όρο σωφροσύνη, έναν εναλλακτικό όρο για την ίδια διάσταση της προσωπικότητας στην οποία αναφερόμαστε. σωφροσύνη σημαίνει κανείς να είναι σοφός και συνεπώς κατά συνέπεια τα άτομα που συγκεντρώνουν υψηλή βαθμολογία στη σωφροσύνη εκλαμβάνονται κατά συνέπεια από τους άλλους ως νοήμονα.
Τα οφέλη της σωφροσύνης είναι προφανείς: Τα ευσυνείδητα άτομα αποφεύγουν προβλήματα και επιτυγχάνουν υψηλούς στόχους μέσω του εμπρόθετου σχεδιασμού και της επιμονής, εκλαμβάνονται θετικά από τους άλλους ως ευφυές και αξιόπιστοι. Οι αρνητικές συνέπειες είναι ότι μπορεί να είναι ψυχαναγκαστικά τελειομανείς και εργασιομανείς. Επιπλέον τα ακραία ευσυνείδητα άτομα γίνονται αντιληπτά πολλές φορές από τους άλλους ως βαρετά, τα μη ευσυνείδητα άτομα μπορεί να γίνουν αντικείμενο κριτικής για την αναξιοπιστία τους την έλλειψη φιλοδοξίας και την αποτυχία να μπαίνουν μέσα σε πλαίσια, αλλά θα βιώνουν πολλές βραχυχρόνιες χάρες και ποτέ δε θα τους αποκαλέσουν βαρετούς.
Νευρωτισμός - Neuroticism
Ο Φρόιντ χρησιμοποίησε αρχικά τον όρο νεύρωση για να περιγράψει μια κατάθεση που χαρακτηρίζεται από Ψυχικό άγχος συναισθηματικό πόνο και μια ανικανότητα να αντιμετωπίσει κανείς αποτελεσματικά τις φυσιολογικές απαιτήσεις της ζωής. Έκανε την πρόταση πως ο καθένας επιδεικνύει κάποια συμπτώματα νεύρωσης και σε αυτό που διαφέρουμε είναι στο βαθμό που υποφέρουμε και τα ορισμένα συμπτώματα δυσθυμίας. Σήμερα ο νευρωτισμός αναφέρεται σε μία τάση των ατόμων να βιώνουν αποκλειστικά αρνητικά συναισθήματα. Όσοι σημειώνουν υψηλή βαθμολογία στον νευρωτισμό, μπορεί να βιώνουν πρωτογενώς ένα ορισμένο αρνητικό συναίσθημα όπως είναι το άγχος ο θυμός ή η κατάθλιψη αλλά είναι πιθανό να βιώνουν πολλά από αυτά τα συναισθήματα ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι που σκοράρουν υψηλά στον νευρωτισμό αντιδρούν πάντως συναισθηματικά σε γεγονότα που δε θα επηρέαζαν τους περισσότερους ανθρώπους και οι αντιδράσεις τους είναι πολύ πιο έντονες από ότι οι φυσιολογικές είναι περισσότερο πιθανό να ερμηνεύσουν καθημερινές καταστάσεις ως απειλή και αμελητέες απογοητεύσεις ως απελπιστικά δύσκολες. Οι αρνητικά χρωματισμένες συναισθηματικές αντιδράσεις τους έχουν την τάση να επιμένουν για ασυνήθιστα μεγάλα χρονικά διαστήματα που σημαίνει πως πολύ συχνά βρίσκονται σε κακή ψυχολογική διάθεση αυτά τα προβλήματα συναισθηματικής ρυθμίσεις μπορούν να εξαλείψουν την ικανότητα ενός νευρωτικού να σκεφτεί καθαρά, να πάρει αποφάσεις και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το στρες.
Στην άλλη πλευρά της κλίμακας τα άτομα που σκοράρουν χαμηλά στον νευρωτισμό θυμώνουν πολύ πιο δύσκολα και είναι πολύ λιγότερο συναισθηματικά αντιδραστικοί. έχουν την τάση να είναι ήρεμοι συναισθηματικά, σταθεροί και απαλλαγμένοι από εμμένοντα αρνητικά συναισθήματα. Ελευθερία από αρνητικά συναισθήματα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το άτομο βιώνει πολλά θετικά συναισθήματα. η συχνότητα των θετικών συναισθημάτων είναι ένα συστατικό της διάστασης της εξωστρέφειας.
Η ανοιχτότητα στις νέες εμπειρίες - Openness to experience.
Η ανοιχτότητα στις νέες εμπειρίες περιγράφει τη διάσταση εκείνη του γνωστικού στοιχείου που διαχωρίζει τους δημιουργικούς ανθρώπους από τους συμβατικούς και προσγειωμένους ανθρώπους. Οι ανοιχτοί άνθρωποι είναι γνωστικά περίεργοι, εκτιμούν την τέχνη και είναι ευαίσθητοι στην ομορφιά. Έχουν επίγνωση των συναισθημάτων τους περισσότερο από τον άλλων ανθρώπων και έχουν την τάση να σκέφτονται και να δρουν με εξατομικευμένο τρόπο χωρίς να συμμορφώνονται στον κανόνα. οι διανοούμενοι έχουν συνήθως υψηλή βαθμολογία σε αυτή τη διάθεση προσωπικότητας. Κατά συνέπεια αυτή ή διάσταση αποκαλείται και πολιτισμός η διανόηση. Είναι καλύτερα να πούμε πως η διανόηση είναι μία πλευρά της ανοικτότητας της εμπειρίας η υψηλή βαθμολογία στην διάσταση της ανοικτότητας της εμπειρίας, ελαφρά μόνο σχετίζεται με τα χρόνο σπουδών και την επίδοση στα τεστ ευφυΐας.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανοιχτού γνωστικού στιλ είναι η ικανότητα να σκέπτεται κανείς με σύμβολα και αφαιρέσεις πολύ πιο πέρα απ ότι η καθημερινή εμπειρία. Εξαρτώμενη από τις συγκεκριμένες γνωστικές ικανότητες του ατόμου αυτή η συμβολική γνώση μπορεί να πάρει τη μορφή Της μαθηματικής λογικής η γεωμετρική σκέψης, της καλλιτεχνικής και μεταφορικής χρήσης της γλώσσας, όπως συμβαίνει στην ποίηση, της μουσικής σύνθεσης ή επιτέλεσης, η να πάρει μια από τις μορφές πολλών performance arts (θέατρο σινεμά κλπ) Άτομα με χαμηλή βαθμολογία στην ανοιχτότητα της εμπειρίας έχουν την τάση να εκδηλώνουν στενά κοινά ενδιαφέροντα, προτιμούν να είναι απλοί, ευθείς και προφανείς παρά να είναι σύνθετοι, αμφίθυμοι και υπολανθάνοντες. Μπορεί να αντιλαμβάνεται τις τέχνες και τις επιστήμες με καχυποψία απορώντας πως αυτοί οι τομείς δεν έχουν πρακτική χρήση. Τα κλειστά σε νέες εμπειρίες άτομα προτιμούν την οικειότητα παρά την καινοτομία είναι συντηρητικοί και ανθίστανται στην αλλαγή.
Η ανοικτότητα συχνά παρουσιάζεται ως ένας υγιής και ώριμος τρόπος από τους ψυχολόγους που ανήκουν και οι ίδιοι σε αυτή τη διάσταση ωστόσο ανοιχτά και κλειστά στιλ σκέψης είναι χρήσιμα σε διαφορετικά περιβάλλοντα. το διανοητικό στιλ ενός ανοικτού ατόμου μπορεί να εξυπηρετήσει έναν καθηγητή Πανεπιστημίου πολύ καλά, αλλά η έρευνα έχει δείξει επίσης πως το κλειστό, ο κλειστός τρόπο σκέψης συνδέεται με καλύτερη επιτέλεση εργασιακή για επαγγέλματα όπως είναι των αστυνομικών, των πωλητών και έναν άλλο αριθμό επάγγελμα των υπηρεσιών.
