Aγάπη και Νευρωτική Ανάγκη για Αγάπη...
Ακούμε συχνά τόν Ορισμό πώς Αγάπη είναι ή Ικανότητα να δίνουμε
καί νά παίρνουμε τρυφερότητα καί φιλικότητα.
Άν καί ό ορισμός αυτός περιέχει μιά κάποια Αλήθεια, είναι πολύ γενικός
για νά μπορούσε νά μάς βοηθήσει στή διαλεύκανση τών δυσκολιών πού μας
απασχολούν εδώ. Σχεδόν όλοι μας μπορούμε κατά καιρούς να είμαστε τρυφεροί, Αλλά
αυτό είναι μιά ικανότητα πού μπορεί να συνδέεται καί μέ μιά μεγάλη ανικανότητα
γιά αγάπη. Αποκλειστική σημασία έχει ή στάση, άπό τήν οποία πηγάζει ή
τρυφερότητα: Είναι έκφραση μιας βασικά θετικής στάσης απέναντι στους Αλλους ή
υπαγορεύεται π.χ. Από το φόβο μήπως χάσουμε τόν άλλο, ή από τήν επιθυμία νά
φανούμε σε αυτόν αρεστοί; Αν και είναι πολύ δύσκολο νά
πούμε τί είναι ή αγάπη, μπορούμε νά πούμε οριστικά τί δέν είναι αγάπη ή ποια
στοιχεία τής είναι ξένα. Μπορούμε νά αισθανόμαστε μεγάλη συμπάθεια γιά
ένανάνθρωπο καί όμως να οργιζόμαστε με αυτόν, νά μήν τού ικανοποιούμε ορισμένες
επιθυμίες ή νά τόν αποφεύγουμε. Αυτές όμως οι προσωρινές αντιδράσεις θυμού καί
απομόνωσης διαφέρουν άπό τή στάση του ανθρώπου πού είναι διαρκώς επιφυλακτικός απέναντι
στους άλλους καί πίστευει πώς μέ τό ενδιαφέρον πού δείχνουν οί άλλοι απέναντι
σέ τρίτους σημαίνει πώς τόν παραμελούν, καί θεωρεί κάθε επιθυμία τους απαίτηση
καί κάθε κριτική ταπείνωση. Αυτό δεν είναι αγάπη. Δέν είναι όμως ασυμβίβαστη μέ
τήν αγάπη ή εποικοδομητική κριτική πάνω σέ ορισμένες ιδιότητες ή στάσεις μέ
σκοπό τή βελτίωση τού συνανθρώπου. Δείγμα αγάπης δεν είναι όμως
ή ανυπόμονη επιθυμία γιά τελειότητα, όπως τήν έχουν τόσο
συχνά ορισμένοι άνθρωποι, πίσω άπό τήν οποία κρύβεται ή εχθρική σκέψη, «αλίμονο
σου, άν δέν είσαι τέλειος!»
θεωρούμε επίσης ασυμβίβαστο μέ τήν Ιδέα μας γιά τήν αγάπη
όταν βλέπουμε πώς ένας άνθρωπος χρησιμοποιεί έναν άλλο μόνο σά
μέσο γιά κάποιο σκοπό, τόν χρειάζεται δηλαδή μόνο γιά τήν
εκπλήρωση ορισμένων αναγκών του. Τούτο συμβαίνει π.χ. σέ περιπτώσεις πού
χρησιμοποιείται σά μέσο σεξουαλικής Ικανοποίησης, ή στό γάμο γιά λόγους
γοήτρου.
Αν καί είναι ασυμβίβαστο νά χρησιμοποιείται τό αγαπημένο
πρόσωπο μόνο σά μέσο Ικανοποίησης, τούτο δέν σημαίνει πώς ή αγάπη πρέπει νά
είναι απόλυτα καί αποκλειστικά αλτρουιστική και ανιδιοτελής. Είναι αυτονόητο
πώς κάτι ζητάμε άπό τόν άνθρωπο πού αγαπούμε — θέλουμε ικανοποίηση, πίστη καί
βοήθεια. Περιμένουμε ακόμη καί θυσίες, αν τό φέρει ή ανάγκη. Γενικά είναι
σημάδι εσωτερικής υγείας, αν είμαστε σέ θέση νά εκφράζουμε τέτοιες επιθυμίες
καί νά αγωνιζόμαστε γι' αυτές. Ή διαφορά Ανάμεσα στην αληθινή Αγάπη καί στή
νευρωτική ανάγκη γιά Αγάπη είναι ότι στήν Αγάπη υπερτερεί τό αίσθημα τής ζεστής
συμπάθειας, ενώ στην νευρωτική ανάγκη γιά Αγάπη βρίσκεται σέ πρώτη γραμμή το
αίσθημα τής Ανάγκης γιά ασφάλεια καί σε
δεύτερη γραμμή ή ψευδαίσθηση πώς κάποιος αγαπά. Οταν ένας Ανθρωπος χρειάζεται
τήν άγάπη ενός άλλου γιά να κατευνάσει το άγχος του, δέν γνωρίζει αυνήθως πώς
έχει άγχος και αναζητά γιά λογους κατευνασμού απελπισμένα κάθε είδος αγάπης το
μόνο πού ξέρει είναι πως χρειάζεται κάποιον νά τον συμπαθεί,νά τον εμπιστεύεται
ή νά είναι ερωτευμένος μαζί του. Αύτό
όμως πού αισθάνεται σάν αυθόρμητη αγάπη, μπορεί
νά είναι απλώς έκφραση τής ευγνωμοσύνης του για τή φιλικότητα πού τού
έδειξαν, ή έκφραση τής ελπίδας ή τής συμπάθειας πού προκαλεί ένας άνθρωπος ή μιά κατάσταση. Ό
Ανθρωπος που τού δημιουργεί προσδοκίες τέτοιου είδους,αποχτά αυτόματα μεγάλη σπουδαιότητα. Το ότι τούτο δέν είναι
σταθερό αίσθημα αγάπης φαίνεται Από τή μεταστροφή πού ακολουθεί αμέσως μόλις
δέν εκπληρωθεί κάποια έπιθημία. Ένας από τους ουσιαστικούς παράγοντες της
αγάπης λείπει σέ αυτές τίς περιπτώσεις, δηλαδή ή σταθερότητα του αισθήματος.
Κάθε μορφή Αγάπης μπορεί νά προσφέρει σε μερικούς ανθρώπους
επιφανειακή καθησύχαση, ακόμη καί ένα αίσθημα ευτυχίας. Πάντοτε όμως Αντιδρούν
μέ δυσπιστία καί φόβο. Δέν πιστεύει πώς είναι δυνατό νά τόν Αγαπά κάποιος
πραγματικά. Καί αυτό τό αίσθημα, πως δέν είναι άξιαγάπητος-η, είναι συχνά πολύ δύσκολο νά αποβληθεί
μέαντίθετες αποδείξεις. Η πεποίθηση του ότι δέν είναι αξιαγάπητος συνδέεται
στενά μέ τήν ανικανότητα του νά αγαπά. Ένας άνθρωπος, πού μπορεί νά αίσθάνεται
γνήσια συμπάθεια γιά άλλους Ανθρώπους, δέν έχει αμφιβολίες γιά τή συμπάθεια τών
άλλων απέναντί του.
Οταν τό άγχος είναι μεγάλο, κάθε φιλικότητα προσκρούει στη
δυσπιστία τού ανθρώπου, γιατί νομίζει πώς ό άλλος τού φέρεται φιλικά από
σκοπιμότητα. Ή εποικοδομητικά εκφραζόμενη αγάπη τούς φαίνεται κοροιδεία. Άν μια όμορφη κοπέλα δείξει φανερή
συμπάθεια σ έναν νευρωτικό άνδρα, αυτος μπορεί νά πιστέψει πώς θέλει να τον
περιπαίξει ή να τον τον προκαλέσει
σκόπιμα, γιατί του είναι αδιανόητο πώς ή κοπέλα θα μποροϋσε νά τον συμπαθεί
πραγματικά. "Οταν προσφέρουμε Αγάπη
σε έναν τέτοιο Ανθρωπο, υπάρχει κίνδυνος όχι μόνο νά προσκρούσει στή δυσπιστία
του, άλλά νά του δημιουργήσει καί άγχος. Ένας νευρωτικός άνθρωπος μπορεί νά
τρομάξει πραγματικά, μόλις συνειδητοποίησει, πώς του προσφέρεται γνήσια αγάπη.
Τελικά ή προοφορά τής αγάπης μπορεί νά
δημιουργήσει φόβο εξάρτησης. 'Η συναισθηματική εξάρτηση είναι, όπως θά
δουμε παρακάτω, είναι πραγματικός
κίνδυνος γιά τον καθένα πού δέν μπορείνά ζήσει χωρίς τήν αγάπη άλλων ανθρώπων,
καί καθετί πού θυμίζει στο ελάχιστο τέτοια εξάρτηση προκαλεί απελπισμένο αγώνα
εναντίον του. Ενας τέτοιος άνθρωπος πρέπει νά αποφεύγει μέ οποιαδήποτε θυσία
κάθε θετική συναισθηματική άντίδραση άπο την πλευρά του, γιατί αμέσως ανακινεί
τον κίνδυνο τής εξάρτησης. Γιά να τον
αποφύγει πρέπει νά αποκλείσει ότι οί
άλλοι είναι φιλικοί καί πρόθυμοι νά τον βοηθήσουν, νά καταφέρει νά μή δώσει
χαμιά σημασία στή συμπάθειά τους καί νά επιμείνει στή γνώμη του οτι οί άλλοι
είναι εχθρικοί, αδιάφοροι, άκόμη καί κακόβουλοι. Ή κατάσταση πού δημιουργείται
μοιάζει μέ εκείνη του άνθρωπου, πού ένώ είναι πεινασμένος δέν τολμά νά φάει άπο
φόβο μήπως το φαγητό είναι δηλητήριο.
