Τι είναι Αυτό που το λέμε Αγάπη

Η Ερωτική Αγάπη

The Thing Called Love

Τι είναι Αυτό που το λέμε (Ερωτική) Αγάπη

Όταν δύο άνθρωποι  βρίσκονται αρχικά μαζί, οι καρδιές τους φλέγονται και το πάθος τους είναι πολύ μεγάλο. Μετά από λίγο, η φωτιά πεύτει λιγάκι κι εκεί παραμένει.  Συνεχίζουν να αγαπούν ο ένας τον άλλον αλλά με ένα διαφορετικό τρόπο.  Ζεστό και αλληλοεξαρτώμενο.

Nisa, Γυναίκα Κουνγκ από την Μποτσουάνα

Η Ερωτική αγάπη είναι ένα πολύ εξαίσιο πράγμα. Ετσι εξηγείται πιθανώς, γιατί οι ερωτικές ιστορίες αγαπης σε αντίθεση με την αγάπη που μπορεί να αισθάνονται οι γονείς για τα παιδιά, τα αδέρφια μεταξύ τους, οι αγάπη για τα  κατοικίδια η η πλατωνική αγάπη για τους φίλους, υπερισχύουν όλων των άλλων. Στην ελληνική μυθολογία υπάρχει η ιστορία της Δάφνης και τις Χλόης των οποίων το πάθος αναπτύσσεται καθώς ωριμάζουν από παιδιά σε εραστές, και του Οδυσσέα και της Πηνελόπης που υποφέρουν από συνεχείς δοκιμασίες κατά τη διάρκεια του μακρόχρονου αποχωρισμού τους. Η ινδουιστική θεά Sati αγάπησε τόσο τον σύζυγο της, Shiva, που εκείνη αυτοκτόνησε σε μια πράξη ντροπής συντετριμμένη -Δίνοντας το όνομά της σε μια τελετουργία με την οποία μια γυναίκα Hindu παραδίδει τον εαυτό της στη νεκρική πυρά του συζύγου της σε μια τελική πράξη  αφοσίωσης.  Στο μύθο των  Μαορί, η  Hinemoa κολύμπησε δύο μίλια σε όλο τον τραχύ ωκεανό για να επανενωθεί με τον εραστή της Tutanekai. Ο Χαν Κινέζος αυτοκράτορας Ai προτίμησε να κόψει το μανίκι της μακριάς ρόμπας του αντί να ξυπνήσει την ερωμένη του Dong Xian. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πρώτη αγάπη του Αβραάμ Λίνκολν, Ann Rutledge, η οποία πέθανε στην νιότη της, ειπώθηκε ότι ήταν η αιτία του δια βίου αγώνα του με την  κατάθλιψη, ενώ η συντροφιά του John και της Abigail Adams βοήθησε στην  διατήρηση τους μέσω της Επανάστασης,  ακόμα και όταν  μπορούσαν να γράψουν  μόνο γράμματα ο ένας στον άλλο.  Οι ερωτικές ιστορίες αγάπης είναι το κύριο θέμα πάνω απο χίλιες ταινίες του κινηματογράφου ενώ η λέξη αγάπη συναντάται στούς τίτλους περισσότερο από δύο χιλιάδες μουσικών κομματιών του i-tuners  έως τώρα. Αν προσπαθήσει κάποιος να μετρήσει δε τον αριθμό των λέξεων «ερωτική αγάπη» στούς στίχους αυτών των μουσικών κομματιών, θα ήταν μάταιο!

Η ρομαντική αγάπη είναι κάτι τόσο ισχυρό που οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί ηγέτες σε όλο το μήκος της ιστορίας και σε όλους τους πολιτισμούς προσπάθησαν να την ελέγξουν από φόβο πως θα μπορούσε να διαρρήξει την κοινωνική πολιτική και θρησκευτική τάξη.

Η επιστήμη της ψυχολογίας  έχει δείξει πως το να αισθάνεται κάποιος ερωτευμένος και συναισθηματικά συνδεδεμένος με ένα άλλο άτομο είναι σημαντικοί  ενδείκτες της συνολικής ευτυχίας και ικανοποίησης ενός ατόμου με τη ζωή. Η άρνηση του ερωτικού συναισθήματος έχει στείλει περισσότερους από ένα πρωταγωνιστές του Σέξπιρ  σε τραγικό τέλος. Επιπλέον των συνήθων υπόπτων Ρωμαίου και Ιουλιέτας, η Κλεοπάτρα δηλητηρίασε τον εαυτό της με ένα φίδι και η Οφηλία τρελάθηκε και πνίγηκε.  Στη σημερινή εποχή η επιδίωξη της αγάπης και συναισθηματικής σύνδεσης οδηγεί πολλές γυναίκες στην κρεβατοκάμαρα. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία από περισσότερους απ δύο εκατοντάδες λόγους για τους οποίους μια  γυναίκα θα είχε σεξ η αγάπη και συναισθηματική σύνδεση κατατάσσονται στην πρώτη δωδεκάδα για τις γυναίκες.   Τι είναι άραγε αυτό το συναίσθημα που είναι τόσο δυνατό που μπορεί να προκαλέσει φόβο και απελπισία ευτυχία και ηδονή και μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές με ευφορικά, θλιβερά και τραγικά πολές φορές αποτελέσματα; Γιατί οι επιστήμονες που μελετούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η ερωτική αγάπη είναι παρόμοια με μια διανοητική νόσο η έναν εθισμό σε μια εθιστική ουσία; Μπορούμε να αλλάξουμε την ικανότητα ενός ατόμου η την επιθυμία να δεσμευτεί με κάποιον αλλάζοντας τη χημεία του εγκεφάλου του με τον ίδιο τρόπο που είμαστε ικανοί να το κάνουμε στα ζώα; Μπορεί το γεγονός ότι είχαμε σεξ με κάποιον κάποια με την οποία αισθανόμαστε μόνο μετρια συνδεδεμένοι, να κάνει τον εγκέφαλό μας να απελευθερώσει χημικές ουσίες που θα  διατηρήσουν τη σύνδεση του ενός προς τον άλλο;

Θα εξερευνήσουμε μαζί το πανίσχυρο συναίσθημα της ερωτικής αγάπης και του ερωτικού δεσμού, και του πως και γιατί αυτά τα δύο συνδέονται εγγενώς με τη γυναικεία σεξουαλικότητα.

Τι είναι η αγάπη    

Σύμφωνα με την  τριαδική θεωρία της Αγάπης, του πασίγνωστου ψυχολόγου  Robert Sternberg η ερωτική αγάπη συντίθεται από τα διακριτά στοιχεία της οικειότητάς, του πάθους και της δέσμευσης.  Η οικειότητα ορίζεται ως η βίωση μιας ζεστασιάς απέναντι σε ένα άλλο άτομο  που εγείρεται από τα συναισθήματά της εγγύτητας και της σύνδεσης.    Περιλαμβάνει την επιθυμία να δώσουμε και να λάβουμε συναισθηματική στήριξη και να μοιραζόμαστε τις πιο εσώτερες σκέψεις μας και  εμπειρίες μας. Να πως μια γυναίκα στη μελέτη μας, βιώσε  αυτήν την διάσταση της αγάπης:  Αισθάνομαι πως το σεξ είναι μία από τις πολλές φυσιολογικές εκδηλώσεις της αγάπης παρ όλο που το σεξ δεν είναι πάντα μια έκφραση αγάπης. Οταν κάνω έρωτα με τον σύζυγό μου είναι Είναι η οικειότητα η εμπιστοσύνη και η έκθεση του εαυτού μου που μοιράζομε μόνο με αυτόν, επειδή τον αγαπώ. Το σεξ είναι ένας τρόπος να εκπληρώσω τις ανάγκες του συζύγου μου σωματικές συναισθηματικές, ψυχολογικές, που δεν μπορεί να επιτευχθεί με κανέναν άλλο τρόπο και τον επιτρέπει να γνωρίζει πως τον αγαπώ και αντιστρόφως. Παρ όλο που έχω βιώσει οικειότητα (χάδι, φιλί κλπ) και με άλλους ανθρώπους  τους οποίους δεν αγαπώ, εκφράζομαι σεξουαλικά μόνο με ανθρώπους που αγαπώ.   

Γυναίκα με Στρέιτ σεξουαλικές προτιμήσεις, ετών 29.

Το πάθος, το δεύτερο συστατικό στοιχείο αναφέρεται στα έντονα ερωτικά συναισθήματα και τη σεξουαλική επιθυμία για ένα άλλο άτομο.  Η Elaine Hatfield, μια διακεκριμένη ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Χαβάης, έχει ξοδέψει δεκαετίες μελετώντας το ερωτικό πάθος και πως αυτό εκφράζεται. Ορίζει το ερωτικό πάθος ως ένα καυτό έντονο συναίσθημα που χαρακτηρίζεται από έντονη επιθυμία για Ένωση με τον άλλο. Είναι αυτό το κομμάτι της αγάπης που ορίζεται στα αγγλικά ως  lovesick και μπορούμε να το δούμε σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολιτισμικά καθορισμένα διαγνωστικά κριτήρια για τα συμπτώματα που οι άνθρωποι εκδηλώνουν όταν ερωτεύονται με πάθος. Για παράδειγμα ο  Hatfield αναφέρει πως στις Ταμίλ οικογένειες του Νοτίου ινδικού ωκεανού τα ερωτοχτυπημένα άτομα, λέγεται ότι πάσχουν από το συνδρόμου Μάγια καν. Ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από ζάλη, σύγχυση μεθη και ψευδαισθήσεις.

  Όταν είναι ανταποδοτικό, το συναίσθημα του ερωτικού πάθους συχνά συνοδεύεται από αισθήματα εκπλήρωσης και έκστασης: Ειλικρινά μιλώντας το σεξ δεν ήταν ποτέ μόνο μια πράξη ικανοποίησης για μένα, εξέφραζε πάντα κάτι περισσότερο από αυτό. Είμαι τόσο χαρούμενη που έχω ένα υπέροχο άνδρα. πιθανώς αυτό συνέβη επειδή ζούσαμε μακριά ο ένας από τον άλλο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Είχαμε αυτή τη μεγάλη ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τι σήμαινε ο ένας για τον άλλο και τι στα αλήθεια αληθινή αγάπη είναι κι όταν κοιτάζω στα μάτια του ενώ κάνουμε έρωτα είναι κάτι που είναι πολύ δύσκολο να εκφράσω με τα λόγια, αλλά είναι σαν να ανθεί πλήρως το πάθος της αγάπης μας.

Ετεροφυλόφιλη γυναίκα, ηλικίας 38

Για μια από τις γυναίκες της μελέτης μας τα συναισθήματά του έρωτα και του πάθους εξυπηρετούσαν ως ένα επιπλέον δώρο, τη βοηθούσαν να αγνοεί τη λιγότερο από επιθυμητή συμπεριφορά του φίλου της με τη βοήθεια στις οικιακές εργασίες:

Για τα εικοστά μου γενέθλια το αγόρι μου με έβγαλε έξω σε ένα καταπληκτικό εστιατόριο με θαλασσινά και περάσαμε αλήθεια υπέροχα, με μεταχειρίστηκε σαν πριγκίπισσα. Αισθάνθηκα τόσο ερωτευμένη και ήμουν τόσο ερωτευμένη μαζί μου και  όλα τα συναισθήματα και η ρομαντική ατμόσφαιρα του εστιατορίου μεταφέρθηκε στο βρωμικο διαμέρισμα του και κάναμε έρωτα στο κρεβάτι του. Αυτή ήταν η μοναδική φορά που είχα το καλύτερο σεξ της ζωής μου.   

Ετεροφυλόφιλη γυναίκα, ηλικίας 20

Η δέσμευσή, το τρίτο συστατικό στοιχείο της αγάπης, απαιτεί τη λήψη μιας απόφασης.  Μια πιο βραχυπρόθεσμη απόφαση περιλαμβάνει το εάν η όχι κάποιος αγαπά ένα άλλο άτομο ενώ η μακροπρόθεσμη απόφαση περιλαμβάνει τη θέληση να διατηρήσουμε τη σχέση στο καλό και το κακό την υγεία και την αρρώστια τη ζωή και το θάνατο. Πολλές γυναίκες στη μελέτη μας μίλησαν για το πως η δέσμευση ήταν ένα ουσιώδες συστατικό στοιχείο της αγάπης, της ερωτικής αγάπης για αυτές.  Στην πραγματικότητα μερικές ισχυρίστηκαν πως είχαν σεξ ως ένα τρόπο να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν τη δέσμευση από ένα σύντροφο που αισθάνονταν πως τον αγαπούσαν: Η πρώτη μου σεξουαλική εμπειρία με άντρα είτε επειδή ήθελα η σχέση να αποκτήσει δέσμευση.  Ήμασταν κι οι δύο δεκαεξάχρονοι έφηβοι και βγαίναμε για τρείς μήνες τον πίεσα να έχει σεξ μαζί μου επειδή ήθελα να του δείξω πως τον αγαπούσα,  ήθελα να του δώσω κάτι που κανείς άλλος δεν μπορούσε.  

Ετεροφυλόφιλη γυναίκα είκοσι πέντε ετών

Ο λόγος που είχα σεξ με τον πρώην σύζυγό μου: ήμουνα νεαρή, ήμουνα μόνο δεκαέξι ετών και ήθελα να μείνει μαζί μου. Σκέφτηκα πως με το να είχα σεξ μαζί του θα διαβεβαίωνε μια δεσμευμένη σχέση.  Δεν έγινε, αλλά εκείνο τον καιρό δε θα μπορούσες να με κάνεις να το δω διαφορετικά. Ταύτιζα το σεξ με την αγάπη και όσο περισσότερο κάναμε σεξ νομίζα πως τόσο περισσότερο θα με αγαπούσε.  Ημουν ηλίθια.

Ετεροφυλόφιλη γυναίκα ηλικίας σαράντα ενός ετών.

 Μερικοί ερευνητές πιστεύουν πως η ποσότητα της αγάπης που ένα άτομο βιώνει εξαρτάται από τη απόλυτη δύναμη τριών στοιχείων, της οικειότητάς του πάθους και της δέσμευσης και πως τα ζευγάρια ταιριάζουν περισσότερο εάν κατέχουν παρόμοια επίπεδα οικειότητας πάθους και δεσμεύσης. Ο Sternberg  εχει ταυτοποιήσει, τέσσερα διαφορετικά στιλ ερωτικής αγάπης βασισμένα στούς πιθανούς συνδυασμούς της οικειότητάς του πάθους και της δέσμευσης μέσα σε μια σχέση. 
  Για παράδειγμα ονομάζει την αγάπη όπου υπάρχει δέσμευση αλλά καθόλου οικειότητα η Πάθος ως άδεια αγάπη (EMPTY LOVE). Αυτοί είναι οι άνθρωποι που τρώνε σιωπηλά σε ένα εστιατόριο που αγαπάνε ο ένας τον άλλον κυρίως μέσα από μη αίσθηση καθήκοντος η από έλλειψη άλλων επιλογών. Η αγάπη από την άλλη όπου υπάρχει πάθος και δέσμευση αλλά καθόλου οικειότητα μπορεί να ονομαστεί ως η αγάπη του ηλίθιου (FOOLISH LOVE). Αυτή περιλαμβάνει τα ερωτικά ειδύλλια που ανάβουν στην αρχή και στη συνέχεια ξεθωριάζουν όταν ο ένας η και οι δύο σύντροφοι καταλήγουν στη λυπηρή διαπίστωση πως δεν έχουν τίποτα άλλο κοινό εκτός ίσως από το σεξ. Η αρέσκουσα αγάπη  ( “LIKING LOVE”) Είναι η οικειότητα χωρίς πάθος η δέσμευση και όπως το όνομα υποδηλώνει είναι τυπική στις στενές σχέσεις φιλίας.  Το αντίθετο της η ερωτική αγάπη με πάθος και η οικειότητα αλλά χωρίς καθόλου δέσμευση είναι αυτό που ο Sternberg  χαρακτηρίζει ως ρομαντική αγάπη. Η ερωτική έξαψη απο την άλλη, “ΙNFATUATION LOVE”, έχει πάθος αλλά καθόλου οικειότητα η δέσμευση. Ενώ η συναισθαντική αγάπη (  “companionate love” ) περιλαμβάνει οικειότητα και δέσμευση αλλά της λείπει κάτι από το πάθος. Η  συναισθαντική αγάπη είναι περίπου τυπική των μακροχρόνιων συζυγικών ενώσεων, Στις οποίες η σεξουαλική επιθυμία μπορεί να ξεθωριάσει με το πέρασμα του χρόνου και την συνήθεια. 

Φυσικά το έβδομο και τελικό είδος στιλ του έρωτα που περιγράφεται από τον  Sternberg  είναι η τελική άψογη αγάπη που ουσιαστικά συνιστά την τέλεια αναλογία οικειότητας πάθους και δεσμεύσης.   Πολύ λίγα ζευγάρια που έχουν υπάρξει μαζί για μεγάλο χρονικό διάστημα βιώνουν με συνέπεια την άψογη αγάπη. Στις περισσότερες ερωτικές σχέσεις, τα επίπεδα της οικειότητάς του πάθους και τις δεσμεύσης σκαμπανεβάζουν με το πέρασμα του χρόνου και των συνθηκών. Κατά συνέπεια δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο για ένα ζευγάρι να βιώσει διάφορες μορφές στιλ του έρωτα κατά τη διάρκεια της πορείας της σχέσης τους.  

Το ναρκωτικό του έρωτα

Προς απογοήτευση όλων εκείνων των ανθρώπων που πιστεύουν πως ο ορισμός της αγάπης θα πρέπει να αφεθεί στα χέρια των ποιητών και των στιχουργών η καλύτερα στα χείλη των εραστών που τη βιώνουν οι επιστήμονες εξερευνούν εάν η αγάπη Από την ερωτική έξαψη στην άψογη αγάπη μπορεί να ερμηνευθεί μέσα από τη Βιολογία Ο Νευρόβιολόγος  Niels Birbaumer και οι συνεργάτες του είναι η πρώτοι από τους σύγχρονους επιστήμονες που εξερευνήσαν αυτή τη δυνατότητα.  Οι ερευνητές τοποθέτησαν ηλεκτρόδια στα κρανία αντρών και γυναικών και μέτρησαν την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου χρησιμοποιώντας ένα ηλεκτροεγκεφαλογράφημα καθώς οι συμμετέχοντες φαντασιώνονταν μία ευχάριστη  σκηνή με τον-την αγαπημένη τους. Μια σκηνή ζηλοτυπίας και μια σκηνή ελέγχου σε ένα άδειο δωμάτιο. Οι μισοί από τους άνδρες και τις γυναίκες βίωναν ένα ερωτικό πάθος εκείνη την περίοδο οι άλλοι μισοί δεν ήταν συναισθηματικά  εμπλεγμένοι με κανέναν.  Οταν οι ερευνητές συνέκριναν της κυματομορφές του εγκέφαλου των ανθρώπων που ήταν και που δεν ήταν έντομα ερωτευμένοι βρήκαν τεράστιες διαφορές στην  ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκέφαλου κατά την φαντασίωση της σκηνής με τον-την αγαπημένη τους. Εκείνοι που ήταν έντονα ερωτευμένοι έδειξαν πολύ πιο σύνθετα πρότυπα εγκεφαλικών κυμάτων και πολυ πιο Ευρεία  δραστηριότητα σε όλο το μήκος του εγκεφάλου. Όπως θαυμάσια το διατύπωσαν οι ίδιοι οι ερευνητές τα ερωτευμένα πειραματικά υποκείμενα μεταφέρουν το συναισθηματικό φορτίο τους μέσα στο εργαστήριό του φυσιολόγου όπως το σαλιγκάρι μεταφέρει το κέλυφος του! Και στη βάση των πειραματικών ευρημάτων τους η ερευνητική ομάδα συμπέρανε πως το ερωτικό πάθος  είνα Ψυχικό πάθος.

Το 2003, μία δεκαετία αφότου ο Niels Birbaumer έκαναν αυτές τις ανακαλύψεις  Oι Andreas Bartels και Semir Zeki, Δύο νευροεπιστήμονες στο Λονδίνο άρχισαν να σαρώνουν τους εγκεφάλους νεαρών εραστών για να δουν τι σημαίνει "ερωτεύομαι"      

Επέλεξαν δεκαεπτά άντρες και γυναίκες που εκπλήρωναν όλα τα κριτήρια στο να είναι αληθινά βαθιά και τρελά ερωτευμένοι και παρατηρήσαν τους εγκεφάλους τους χρησιμοποιώντας λήψη εικόνων από μαγνητικό τομογράφο, που είναι ικανός να καταγράφει αλαγγές στην ροή του αίματος σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου. Όταν οι νευρώνες του εγκεφάλου είναι ενεργοί τότε καταναλώνουν οξυγόνο, το οξυγόνο μεταφέρεται στον  εγκέφαλο μεσω των  ερυθρών αιμοσφαίριων από παρακείμενα αγγεία. Κατά συνέπεια η ροή του αίματος στον εγκέφαλο και η ποσότητα της εγκεφαλικής δραστηριότητας συνδέονται στενά. Καθώς λειτουργούσε ο μαγνητικός τομογράφος στούς συμμετέχοντες επιδείχθηκαν φωτογραφίας είτε των ερωτικών τους συντρόφων,  είτε άλλων κοινών τους φίλων. Μόνο όταν παρατηρούσαν τις φωτογραφίες των αγαπημένων τους οι συμμετέχωντες  επέδειξαν έντονη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την εφορία και την ανταμοιβή - ευχαριστηση και εξαιρετικά μειωμένη δραστηριότητα στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη λύπη, τον φόβο και το άγχος.  Το πιο καταπληκτικό όμως από όλα είναι πως το πρότυπο της εγκεφαλικής δραστηριότητας που λαμβάνει χώρα όταν οι συμμετέχοντες βλέπουν τις φωτογραφίες των ερωτικών τους συντρόφους δεν ήταν πολύ διαφορετικό από το πρότυπο της εγκεφαλικής δραστηριότητας όταν ένα άτομο είναι κάτω από την επήρεια ουσιών που παράγουν ευφορία όπως είναι η Κοκαίνη!  Οι εγκέφαλοι των ερωτευμένων συμμετεχόντων επέδειξαν επίσης μειωμένη δραστηριότητα σε περιοχές που σχετίζονται με την κριτική σκέψη κάτι που ίσως εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που είναι έντονα ερωτευμένοι πολύ συχνά εμφανίζονται εκτός τόπου και χρόνου. ή ίσως όπως οι συγγραφείς της έρευνας διατύπωσαν όταν ένα άτομο αποφασίζει πως είναι ερωτευμένο η κριτική σκέψη προκειμένου να αξιολογηθεί ο χαρακτήρας του της αγαπημένης δεν θεωρείται πλέον πως είναι απαραίτητη.  Ο παραλληλησμός του έρωτα με  ναρκωτικό είναι κάτι που έχει τονισθεί και απο τον  Michael Liebowitz του New York State Psychiatric Institute ο οποίος συνέκρινε το ερωτικό πάθος με την επίδραση της αμφεταμίνης ( amphetamine high )!  Και τα δύο είναι ικανά να παράγουν μία διεύρυνση του συναισθήματος και μια απόσυρση αντίστοιχα ως αντίδραση στην απουσία, που μπορεί να προκαλέσει είτε άγχος φόβο η ακόμη και κρίσεις πανικού.      
 Πράγματι το ανθρώπινο σώμα παράγει μια ντουζίνα  χημικών ουσιών όταν το άτομο ερωτεύεται: Ντοπαμίνη, νορεπινεφρίνη και κυρίως phenylethylamine ή PEA, που θεωρείται στενός συγγενής της αμφεταμίνης. Η φυσική  ντόπα που παράγεται από αυτές τις ενδορφίνες δυστυχώς δεν κρατάει για πάντα. Ο  Liebowitz πιστεύει πως έτσι εξηγείται γιατί μερικοί άνθρωποι που αποκαλούνται junkies της ερωτικής έλξης μεταφέρονται από σχέση σε σχέση αναζητώντας την επομένη ερωτική ντόπα. ( “love high.” )

Ο έρωτας ως γνωστική διαταραχή

Πέρα όμως απ όλα τα θαυμάσια συναισθήματα που προκαλεί το ερωτικό πάθος όπως είναι η ευφορία ο ενθουσιασμός και η ικανοποίηση, μπορεί επίσης να προκαλέσει έντονη συναισθηματική αναταραχή.  Τα ερωτευμένα άτομα συχνά περιγράφουν συναισθήματα άγχους κατάθλιψης και απελπισίας όταν δεν είναι μαζί με τον την αγαπημένη τους- ακόμη και όταν η απομάκρυνσή τους είναι μόνο προσωρινή! Ξοδεύουν ατελείωτες ώρες ψυχαναγκαστικά σκεπτόμενοι τον την αγαπημένη τους με τον ίδιο περίπου τρόπο που ένα άτομο που έχει διαγνωστεί με ψυχαναγκαστική διαταραχή βιώνει ενοχλητικές σκέψεις. 

Στα τέλη της δεκαετίας του ενενήντα η ψυχίατρος Donatella Marazziti Και η οι συνάδελφοί της από το Πανεπιστήμιο της Πίζας την Ιταλία υπέθεσαν πως οι άνθρωποι που είναι ερωτευμένοι με πάθος και οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν κάτι κοινό. Μια μείωση της ουσίας σεροτονίνης στον εγκέφαλο.  Μειωμένα επίπεδα της σεροτονίνης έχουν εδώ και πολύ καιρό συνδεθεί με την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους όπως είναι η ψυχαναγκαστική διαταραχή και αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως είναι το προζάκ  λειτουργούν κυρίως με το να αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης.

Προκειμένου να ελέγξει την υπόθεση της η ερευνητική ομάδα επέλεξε τρία ξεχωριστά γκρούπ αντρών και γυναικών. Η μια ομάδα αποτελούνταν από ανθρώπους που είχαν ερωτευθεί  τους τελευταίους έξι μήνες αλλά δεν είχαν ακόμη ολοκληρώσει τη σχέση τους και είχαν μανία με την καινούργια τους αγάπη (απασχολούσε δηλ το μυαλό τους για τουλάχιστον τέσσερις ώρες καθημερινά).  Μία δεύτερη ομάδα αποτελούνταν από ανθρώπους που είχαν διαγνωστεί με ψυχαναγκαστική διαταραχή και δεν λάμβαναν ακόμη θεραπεία, η  τρίτη φυσιολογική ομάδα αποτελούνται από ανθρώπους που δεν πληρούσαν ούτε τα κριτήρια για ψυχαναγκαστική διαταραχή ούτε ήταν ερωτευμένοι. Οι ερευνητές πήραν δείγμα αίματος από κάθε έναν από τους συμμετέχοντες και εξέτασαν τα επίπεδα σεροτονίνης, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως οι άνθρωποι που ούτε ήταν ερωτοχτυπημένοι ούτε είχαν διαγνωστεί με ψυχαναγκαστική διαταραχή είχαν φυσιολογικά επίπεδα σεροτονίνης.  Οι άνθρωποι που είχαν διαγνωστεί με ψυχαναγκαστική διαταραχή είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης απ ότι η ομάδα ελέγχου. Το πιο σοκαριστικό όμως ήταν πως όπως και η ομάδα με άτομα ψυχαναγκαστικής διαταραχής, η ερωτοχτυπημένη ομάδα είχε επίπεδα σεροτονίνης περίπου σαράντα τοις εκατό χαμηλότερα απ ότι ο πληθυσμός ελέγχου!

 Ενα χρόνο αργότερα οι ερευνητές εξέτασαν πάλι  μερικούς από τους ερωτοχτυπημένους συμμετέχοντες. Και όπως ήταν φυσικό καθώς η αρχική έντονη φάση του παθιασμένου έρωτα είχε περάσει, τα επίπεδα της σεροτονίνης επέστρεψαν στο φυσιολογικό. Ευτυχώς η εξάντληση δεν ήταν μόνιμη. Η  Helen Fisher,  μία ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Rutgers που είχε χρησιμοποιήσει μαγνητικό τομογράφο για να μελετήσει τους εγκεφάλους ερωτευμένων ανθρώπων επίσης πιστεύει πως ο παθιασμένος έρωτας προσομοιάζει στην η ψυχαναγκαστική διαταραχή! Η  Fisher πιστεύει πως μπορεί να είναι δυνατόν να θεραπευτεί η να ανασταλεί αυτή η κατάσταση αν το άτομο που είναι έντονα ερωτευμένο λάβει αντικαταθλιπτικά όπως το πρόζακ αρκετά νωρίς όταν τα συναισθήματα αρχίζουν να μειώνουν τα χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ψυχαναγκαστικής διαταραχής. (OCD ). Όπως όμως λέει αν η αρχική έξαψη μετατραπεί σε ρομαντική αγάπη είναι μία τόσο πανίσχυρη ενόρμηση που κανένα κοκτέιλ Προζάκ δεν μπορεί να την αναστείλει.

Ερωτευμένοι για πάντα

Είτε η αγάπη είναι ένα συναίσθημα οικειότητας και σύνδεσης, ένα πάθος η μια συνθέτη ανάμιξη εγκεφαλικών χημικών ουσιών ένα πράγμα είναι σίγουρο-Η αγάπη είναι εμμένουσα και παγκόσμια. Απόδειξη της επιμονής της αγάπης μπορεί ακόμη να βρεθεί σε κοινωνίες όπου έχει επιχειρηθεί  να τη μειώσουν επιτρεπόντας στον άντρα να παντρευτεί περισσότερες από μία συζύγους.  Για παράδειγμα μέλη της κοινότητας Oneida, μια ουτοπική κοινότητα που ιδρύθηκε στην πολιτεία της νέας Υόρκης τον δέκατο ένατο αιώνα πίστευε πως η ρομαντική αγάπη ήταν απλά σεξουαλική επιθυμία μετατοπισμένη. Τα μέλη αυτής της κοινότητας δημιουργούσαν σύνθετους γάμους όπου τα μέλη δεν επιτρεπόταν να έχουν αποκλειστική σεξουαλική η ερωτική σχέση ο ένας με τον άλλον αλλά διατηρούσαν μια συνεχή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων για να αποτρέψουν την ερωτική αγάπη να σχηματιστεί! Το ίδιο συμβαίνει με τις πρώτες ομάδες των Μορμόνων οι οποίοι θεωρούσαν επίσης τη ρομαντική αγάπη πως διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό και προσπαθούσαν να την αποθαρρύνουν.   Και στις δύο αυτές ομάδες ωστόσο η ρομαντική αγάπη επέμενε να υπάρχει ανάμεσα στα άτομα μερικές φορές υπόγεια, κρυμμένη από τα μάτια των μεγαλύτερων ατόμων της ομάδας. Με τον ίδιο τρόπο σε μερικές πολυγαμικές κοινωνίας με παράδοσή σε ρυθμισμένες γάμους ο παθιασμένος έρωτας δεν είχε εξοριστεί, Είχε απλά διαχωριστεί. Σε πολλούς αραβικούς πολιτισμούς οι γονείς του άντρα επιλέγουν την πρώτη σύζυγο γι αυτόν. Την δεύτερη σύζυγό του μπορεί να την επιλέξει ο ίδιος!  Ανάμεσα στούς Taita της Kenya, είναι καλύτερο για τις γυναίκες να είναι η δεύτερη ή η τρίτη σύζυγος και όχι η πρώτη. Οι γυναίκες πιστεύουν πως μετά τον πρώτο γάμο ο άντρας είναι πολύ πιο πιθανό να παντρευτεί από αγάπη και ως συνέπεια θεωρούν πως είναι καλύτερο να αποτελούν της μεταγενέστερες σύζυγους ενός άντρα και να μοιράζονται έτσι  περισσότερη συναισθηματική οικειότητα, εγγύτητα μαζί του. Ο πρώτος γάμος γίνεται ως καθήκον ενώ οι επακόλουθοι γάμοι μπορεί να είναι επιλογή αγάπης.

Μια μαρτυρία της παγκοσμιότητας του ερωτικού αισθήματος έρχεται από μελέτες που απλά ρωτούν άντρες και γυναίκες εάν είναι ερωτευμένοι την δεδομένη στιγμή. Η Susan Sprecher  και οι συνεργάτες της έλαβαν συνέντευξη από 1,667 γυναίκες και άντρες από τη Ρωσία την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να βρούν αν ήταν ερωτευμένοι και σχεδόν σε κάθε περίπτωση μια πλειοψηφία από αυτούς που ρωτήθηκαν είπαν πως ήταν : Εβδομηντατρία τοις εκατό των γυναικών της Ρωσίας εξηνταένα τοις εκατό των Ρώσων ανδρών εξηντατρία τοις εκατό των Γιαπωνέζων γυναικών σαρανταένα τοις εκατό των Γιαπωνέζων ανδρών εξηντατρία τοις εκατό των Αμερικανίδων γυναικών και πενηντατρία τοις εκατό των Αμερικανών ανδρών αφήνοντας την περεργη ερώτηση για τη διαφορά ανάμεσα στις απόκρίσεις των ανδρών και των γυναικών αναπάντητη.  Μελέτες που ερεύνησαν την  ερωτική αγάπη σε άλλους πολιτισμούς επίσης αποκάλυψαν πως μια συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπινων  γλωσσών έχει χρησιμοποιηθεί για να υμνήσει την εμπειρία του έρωτα, περιλαμβανομένων δηλώσεων του έρωτα, ερωτικά τραγούδια και εκφράσεις πόνου αποχωρισμού από τον-την αγαπημένη ή όταν η αγάπη δεν βρίσκει ανταπόδοση.               

Στην πιο μαζική μελέτη που διεξήχθη ποτέ αναφορικά με τις προτιμήσεις  ζευγαρώματος ανάμεσα σε τριάντα επτά πολιτισμούς που βρίσκονται και στις έξι ηπείρους και περιελάμβανε δέκα χιλιάδες σαρανταεπτά συμμετέχοντες- Η αμοιβαία έλξη και η αγάπη αποδείχτηκε πως είναι στην κορυφή ( ή σχεδόν στην κορυφή ) σε κάθε ανθρώπινο πολιτισμό αποτελώντας αξεδιάλυτο συστατικό σε μία μακροχρόνια σχέση.  Σε μία μελέτη αναφορικά με τη σχέση αγάπης και γάμου ο ψυχολόγος  Robert Levine και οι συνεργάτες του ρώτησαν πτυχιακούς φοιτητές από έντεκα χώρες αν θα θελαν να παντρευτούν κάποιον τον οποίο δεν αγαπούσαν αλλά είχε όλες τις άλλες ποιότητες που αναζητούσαν σε έναν-μια σύντροφο. Σε χώρες όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες οι Βραζιλιάνοι, η Αυστραλία  η Ιαπωνία και η Αγγλία, η πλειοψηφία των ανδρών και γυναικών επέμεναν πως δεν θα παντρευόταν κάποιον που δεν αγαπούσαν.   Σε λιγότερο εύπορες χώρες όπως είναι οι Φιλιππίνες η Ταϊλάνδη το Πακιστάν και η Ινδία ένα μεγάλο ποσοστό φοιτητών είπαν πως θα δεχόντουσαν να παντρευτούν κάποιον που δεν αγαπούσαν.  Είναι φανερό πως σε κοινωνίες όπου ο γονικός η θρησκευτικός έλεγχος, πάνω στο γάμο είναι ο κανόνας και η φτώχεια είναι εξαπλωμένη, η απόφαση το ποιον θα παντρευτούμε σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι περισσότερο πρακτική παρά ζήτημα πάθους. Ψυχολόγοι που έχουν μελετήσει την έννοια της αγάπης σε διαφορετικούς πολιτισμούς έχουν βρει πως το πως οι άντρες και γυναίκες ορίζουν τον έρωτα, δεν διαφέρει σημαντικά ανάμεσα στούς πολιτισμούς- είτε πρόκειται για την Κίνα την Ινδονησία την μικρονησία το Παλάο, την Τουρκία, την Ρωσία ή την Ιαπωνία ή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Έτσι βλέπουμε πως οι άντρες και γυναίκες ορίζουν την αγάπη με παρόμοιους τρόπους. Ομως βιώνουν πράγματι όμοιες εμπειρίες όταν ερωτεύονται ή παύουν να είναι ερωτευμένοι; Παρ όλη την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση πως οι γυναίκες ερωτεύονται πιο εύκολα, και μάλιστα όπως συνήθως θεωρείται που συμβαίνει με τις έφηβες κοπέλες, ερωτεύονται αγόρια που ποτέ δεν έχουν συναντήσει, και γενικότερα πως οι γυναίκες είναι περισσότερο ρομαντικές  η έρευνα δείχνει πως οι άντρες στην πραγματικότητα είναι περισσότερο πιθανόν παρά γυναίκες να ερωτευτούν "με την πρώτη ματιά" Κάτι που ίσως είναι το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής προσαρμογής. Οι άντρες γενικά επηρεάζονται πιο γρήγορα από την σωματική εμφάνιση όταν επιλέγουν σύντροφο από ότι οι γυναίκες που τείνουν να βασίζονται σε μια πιο ευρεία κλίμακα σημάτων συμπεριλαμβανομένων της προσωπικότητας και (όσο και αν φαίνεται απίστευτο για τους άνδρες ) της μυρουδιάς! προκειμένου να ξεκινήσει η αρχική σπίθα της έλξης. Οι άντρες σε πολιτισμούς τόσο ετερόκλητους όσο είναι η Αργεντινή και η Ζιμπάμπουε αναζητούν  γυναίκες με μικρή μέση σε σχέση με τους γοφούς τους , που αποτελεί ένα έντιμο παρ όλ αυτά ασυνείδητο σήμα της γυναικείας γονιμότητας και υγείας.  Οι ποιότητες που οι γυναίκες αναζητούν, ιδιαίτερα σε μια μακροπρόθεσμη σχέση παίρνουν ένα μεγαλύτερο διάστημα χρόνου προκειμένου να αξιολογηθούν. Η αγάπη με την πρώτη, ο έρωτας με την πρώτη ματιά είναι τελικά απλά ένα ανδρικό φαινόμενο!

Επιπλέον πέρα από την πρώτη έξαψη του συναισθήματος οι άντρες επίσης εμφανίζονται να παραμένουν περισσότερο διάστημα ερωτευμένοι. Μία μελέτη που αξιολόγησε διακόσια τριάντα ένα ερωτευμένα ζευγάρια  φοιτητών από το χίλια εννιακόσια εβδομηνταδύο μέχρι το χίλια εννιακόσια εβδομηντατέσσερα, απέρριψε το στερεότυπο πως οι γυναίκες είναι αυτές που επιμένουν να μένουν σε μια σχέση και οι άντρες αυτοί που φεύγουν. Η μελέτη βρήκε πως οι γυναίκες ήταν περισσότερο πιθανό απ ότι οι άντρες να διαλύσουν μια ερωτική σχέση και ήταν επίσης περισσότερο πιθανό να προβλέψουν αυτή την διάλυση από πριν. Κατά συνέπεια μετά τη διάλυση της σχέσης οι γυναίκες ήταν περισσότερο πιθανό να δουν τη φθίνουσα πορεία της σχέσης ως μια σταδιακή διεργασία ενώ οι άντρες τη βλέπουν συνήθως να τελειώνει ξαφνικά κυριολεκτικά,  μένουν  εμβρόντητοι από το τέλος μιας σχέσης. Και όταν οι γυναίκες κοιτάνε πίσω στις προηγούμενες σχέσεις τους, τείνουν να βλέπουν περισσότερα προβλήματα, από τι κάνουν οι άντρες.

Τέλος υπάρχουν μερικές αποδείξεις που υποδεικνύουν πως το τέλος μιας σχέσης είναι περισσότερο τραυματικό για τους άνδρες παρά για τις γυναίκες, προφανώς εξαρτάται από τις συγκυρίες και της σχέσης και του χωρισμού, αλλά  ειδικά μετά το χωρισμό, οι άντρες τείνουν να αναφέρουν περισσότερο μοναξιά και κατάθλιψη. Οι συγγραφείς της πάνω μελέτης εξηγούν πως  ερμηνεύουν τα ευρήματά τους αναφορικά με τις διαφορές του φύλου στην κοινωνική και οικονομική ιεραρχία. Παρ όλο που η μελέτη του χωρισμού έγινε στα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα οι γυναίκες σήμερα είναι ακόμη περισσότερο πιθανό να εξαρτώνται από τους άντρες για την ευημερία τους και την κοινωνική τους κατάσταση παρά το αντίθετο. Από αυτή την άποψη είναι περισσότερο σημαντικό για μια γυναίκα να εξετάσει περισσότερο ενδελεχώς ποιον επιλέγει για σύντροφο αναφορικά με τις δυνητικές εναλλακτικές επιλογές, βάζοντας έτσι ένα φρένο στην άμεση ερωτική έξαψη και τον ερωτικό ενθουσιασμό. Οι άντρες μια και είναι  σε περισσότερο ισχυρή θέση με όρους εισοδήματος και κοινωνικής αίγλης τείνουν να ανησυχούν λιγότερο για την επίδραση  μια τέτοιας επιλογής.  Ετσι περισσότερο απ ότι οι γυναίκες μπορούν να επενδύσουν στην πόλυτέλεια να δεσμευτούν σε μια σχέση που προκύπτει από τον "έρωτα με την πρώτη ματιά" Και να παραμείνουν σε μια σχέση απλά για τον ρομαντισμό της σχέσης. Μπορεί επίσης να συνδέεται με αυτό που ο ψυχολόγος  Shelley Taylor Του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες αποκαλεί “tending instinct.” Οι γυναίκες είτε εξαιτίας βιολογικής προδιάθεσης η μεγαλύτερης πολιτισμικής αποδοχής έχουν την τάση να ανταποκρίνονται στο  στρές φροντίζοντας τον εαυτό τους ή στρεφόμενες σε άλλους για υποστήριξη.  Κατά συνέπεια έχουν καλύτερα υποστηρικτικά δίκτυα στη θέση τους όταν ένας χωρισμός λάβει χώρα, από ότι οι άντρες.      

            

CINDY M.MESTON PhD
And David M.Bus PhD